Schilder graficus Jan Montyn werd op 13 november 1924 als Jan Montijn geboren in een zwaar gereformeerd gezin in Oudewater. Vooral zijn vader, huisschilder en ouderling, was zwaar op de hand. Toen hij twintig was ontvluchtte hij dat keurslijf door soldaat te worden. Dat werd het begin van een avontuurlijk leven, dat hem in 1944 dienst van de Kriegsmarine in de loopgraven in Letland aan het Oostfront bracht om te vechten tegen Bolsjewieken, die hij door zijn opvoeding beschouwde als de antichrist. Na verblijf in een Nederlandse opvoedingsgesticht na de oorlog, vocht hij in 1950 in Korea in dienst van het Franse Vreemdelingenlegioen.
Overal waar hij reisde maakte hij schetsen. Hij keerde gewond uit Korea terug naar Nederland, vervreemd en agressief. Hij werd aangesteld als conservator van een militair museum waar zijn feestjes uit de rails liepen. Zo erg dat hij negen maanden werd opgesloten in een gekkenhuis met een atelier waar hij zich als schilder ontpopte. Hij kreeg ontslag met S5 en ging in 1957 als kunstschilder aan de slag in De Pijp in Amsterdam.
Het grafische vak leerde hij van kunstenaar Anton Heyboer, die hem zijn eerste etspers schonk. Die zorgde er ook voor dat hij losser ging werken, een stijl ergens tussen de kinderlijke tekening van Heyboer en die van de Cobragroep. Aanvankelijk zwartwit, later steeds kleurrijker.
Hij toog naar Vietnam begin jaren zestig om na een korte opleiding gewonde kinderen te verzorgen en uit de oorlogsgebieden te halen, werk dat hij zou blijven doen.
Hij verhuisde naar Salernes in Frankrijk, later naar New York en Pattaya (Azië), waar hij humanitaire hulp verleende en de zorg opnam van kinderen uit diverse Zuidoost-Aziatische landen. In Laos en Cambodja, maakte hij gevaarlijke tochten om te zorgen voor aanvoer van medicijnen.
De exotische landschappen in Azië komen terug in zijn etsen, die opvallen door het kleurgebruik, vooral blauw, aardetinten en een specifieke kleur groen.
Ets 'Paysage d'amour'
Hij oogstte steeds meer roem als kunstenaar. Zijn werk belandde in the Museum of Modern Art in New York en in het Stedelijk Museum in Amsterdam.
In 2005 kwam hij naar Oudewater ter gelegenheid van zijn expositie in Galerie de Boog. Hij vertelde daar ondermeer over zijn humanitaire werk in Cambodja en Bangkok.
Regisseur Paul Verhoeven liep lang rond met het plan om een film te maken over zijn bewogen leven, maar zag er uiteindelijk van af. Het scenario was al geschreven door Eric de Vries, maar de productie zou vanwege de vele internationale locaties te duur worden.
De laatste grote expositie van Montyns werk was ‘Grenzeloos gedogen’ in 2013 in de Kunsthal in Rotterdam. Op 10 augustus 2015 overleed hij in Amsterdam.
“Ik geloof in een leven na de dood, maar hoe dat eruitziet, vertel ik je dan wel weer”
Parool 14-08-2015
Dirk Ayelt Kooiman schreef in 1982 de biografische roman ‘Montyn’.
Montijns tekeningen en aquarellen vormen in het boek ‘Asia’ een monografie.
Ook een monografie over Montijns etsen is ‘Montijn, het grafische werk’.
“Ik heb sinds 1969 misschien wel achtduizend 'wegwerpkinderen' naar nieuwe ouders gebracht en massa's vluchtelingen opgevangen, maar nog altijd saboteren bepaalde mensen soms mijn werk, mijn tentoonstellingen en mijn lidmaatschap van kunstenaarsverenigingen vanwege het feit dat ik in '44 en '45 negen maanden fout ben geweest.”
Parool 14-08-2015
Jan Montijn als jongen in Oudewater, waar hij werkte in het schildersbedrijf. Hij staat links, zijn vader rechts.
Net voor WOII was een Nederlandse soldaat bij de familie Montijn ingekwartierd. Jan staat links naast hem op deze foto met zijn zussen en zijn enige broertje, die later een vrouw zou worden.
Reactie plaatsen
Reacties