HISTORIE Samenleving

Het passionistenklooster aan de Hollandsche IJssel tegenover Hekendorp, tussen Haastrecht en Oudewater, dat een nieuw wooncentrum voor ouderen wordt, is uniek in Nederland. Het is gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School en is nu een Rijksmonument. Het was een seminarie en opleidingscentrum voor missionarissen van de congregatie van de passionisten. Passionisten zijn katholiek en vallen niet onder het pauselijke gezag. De locatie werd het in 1968 bestuurscentrum voor Nederland en Noord-Duitsland. Daarna kreeg het een andere invulling. Tot de sluitingsdienst die op zondag 20 november 2022 in de Sint-Gabriëlkerk werd gehouden door Provinciaal Overste van Nederland en Noord-Duitsland Pater Mark Robin Hoogland zorgden de kloosterlingen nog voor inwonenende demente ouderen en konden mensen er terecht voor bezinning of een retraite.

De Nederlandsche Athletiek-Unie organiseerde samen met het Rotterdamsch Nieuwsblad op zondag 24 mei een groot nationaal sportfeest met als titel “De Olympische Spelen”. Het programma de avond ervoor met een sportfeest in De Doele. De sportactiviteiten werden opgeluisterd met muziek en zang en zouden eindigen met vuurwerk. Hoogtepunt was de de eerste Rotterdamse marathon, die zou worden werd gadegeslagen door tienduizenden toeschouwers.

De beroemdste meesterschilder van de Gouden Eeuw Rembrandt van Rijn was zo van slag door het gedrag van de wraakzuchtige Geertje Dirckx, het kindermeisje van zijn zoon Titus, dat hij lange tijd niets kon schilderen. Hij betaalde er uiteindelijk zelf voor om haar ver van Amsterdam in het Goudse tuchthuis krijgen. Dat stond op de plek waar nu de Casimirschool is aan de Groeneweg. Hier bleef Geertje vijf jaar lang opgesloten. De vraag is waarom deze ongeletterde Amsterdamse, die waarschijnlijk met Rembrandt oud had willen worden, in deze vrouwengevangenis belandde.

Aangevoerd door de bikkelharde geuzenleider Lumey, veroverden in 1572 de protestantse watergeuzen Gouda. Vervolgens staken ze het klooster van Sint Margaretha tegenover het Oudemannenhuis bij de Sint Janskerk in brand. Het klooster ging verloren, maar omdat een aantal mannen wisten te voorkomen dat het vuur oversloeg bleef het huis ertegenover met zijn inboedel behouden

Weeskinderen in Gouda werden opgevangen in het Weeshuis. Als ze ouder dan tien jaar waren moesten ze weven en spinnen, met het idee dat ze tot ze volwassen waren een vak leerden om te voorzien in de arbeidskrapte van die tijd. Die situatie duurde van 1578 tot 1636. 

In de jaren 1574, 1625, 1636 en 1673 heerste er de pest in Gouda.  Voor de slachtoffers werd in 1614 op de plaats van het hoofdgebouw van het leegstaande Maria Magdalenaconvent (nummer 22 op stadskaart uit 1585) aan de Varkensmarkt een pesthuis gebouwd. De kapel werd afgebroken en gebruikt om het middenschip van de Sint Janskerk te verhogen.

Op 19 juli 1572 waren de eerste vrije Statenverkiezingen in de refter van het Dordtse Augustijnerklooster. Daarvoor kwamen vertegenwoordigers van de twaalf Hollandse steden die tegen koning Filips II van Spanje revolteerden, waaronder Gouda en Oudewater. Ze erkenden de soevereine prins Willem van Nassau-Dillenburg van Orange als hun stadhouder. Het autonome prinsdom Orange was een stadstaatje aan de Rhône boven Avignon dat Filips Willem erfde na het kinderloos overlijden van zijn neef René van Chalon, tevens graaf van Nassau-Breda. Namens Willem nam zijn vriend Filips van Marnix van Sint-Aldegonde deel aan het overleg. De geuzen werden vertegenwoordigd door wrede Willem van der Mark, heer van Lumey. Dit moment was ook zo’n beetje de aftrap voor de Gouden Eeuw. 

Toen Gouda in 1572 koos voor Oranje, ging er een heel andere wind waaien en dat greep ook in op de tradities van de toneel- en dichtgezelschappen. De katholieke gemeenschap met zijn normen en waarden, waar hun uitingen, al dan niet schertsend, op waren gebaseerd, kreeg een andere invalshoek. De katholieke feestdagen waarop werd opgetreden, kwamen te vervallen.

Waar nu het schoolplein van de Casimirschool is aan de Groeneweg, stond een van de belangrijkste vrouwenkloosters van de stad: het grote Catarijnenklooster. Na de omwenteling in 1572 kwamen de Goudse kloosters leeg te staan en kregen een andere functie. Wandtapijtwevers of lissiers, die het Vlaamse Oudenaarde waren ontvlucht voor de Spaanse heersers, namen het Catarijnenklooster in gebruik. Bijgebouwen van het klooster konden een anderen functie krijgen. Zoals de paterswoning. Die kwam in 1610 in beeld om te fungeren als vrouwengevangenis om daar ‘dames die niet wilden deugen, voor een tijd vast te zetten’.

In Gouda werd in 1466 een klooster gesticht voor De Orde van de Clarissen. Dat gebeurde door de stadsheer van Gouda, hertog Karel de Stoute van Bourgondië. De Orde van de Clarissen is de vrouwelijke tak van de bedelorde van de Franciscanen, opgericht in 1212 door een volgelinge van Fransciscus van Assisi, de naamgeefster Clara Sciffi...