We gaan terug naar het begin van onze jaartelling en belanden in het ondoordringbaar moerasbossengebied van de Rijn/Maasdelta. Aan de rand van deze enorme veengebieden en op oevers van de kreken in de Maasdelta aan de Rotterdamse kant vestigen zich mensen. Met sloten en duikers ontwateren ze het gebied om landbouwgrond te creëren. We zien dat het veenpak daardoor inklinkt, het rivierwater dieper landinwaarts doordringt en daar vervolgens zand en slib afzet.
De kreken worden daardoor ondieper en het water zoekt zijn weg verder, zodat deze waterlopen breder en langer worden. Aan de Utrechtse kant van het moeras in de Rijndelta zien we dat precies hetzelfde proces zich afspeelt.
Ontbossing langs de Rijn in Duitsland
Tegelijkertijd wordt langs de Rijn het huidige Duitsland massaal ontbost en dat zorgt voor een enorme hoeveelheid sediment dat in de delta belandt en het veenpak verder indrukt. Door het hoogteverschil tussen de Rijn- en Maaskreken is er geen houden aan als de eerste waterlopen elkaar rond het jaar 100 tegenkomen. Er ontstaat een Isel (in latijn ‘Isala’, dat waarschijnlijk stroming betekent) die we nu de Hollandsche IJssel noemen.
De samenkomst van kreken die daarna de Lek gaan vormen is onvermijdelijk en volgt 200 jaar later.
Beide aftakkingen bieden een gunstigere waterloop voor de Rijn. De oorspronkelijke loop richting Katwijk verzandt aan de monding zodanig dat bisschop Godebald van Utrecht in 1122 de honderd meter brede Kromme Rijn bij Wijk bij Duurstede laat afdammen om overstromingen tegen te gaan.
In project ‘The Dark Age of the Lowlands in an interdisciplinary light’ werken wetenschappers samen aan een reconstructie van de Lage Landen. Fysische geografen van de Universiteit van Utrecht vonden daarbij het bewijs dat in de eeuwen na het begin van onze jaartelling de Lek en Hollandsche IJssel onstonden door menselijk handelen. Hun conclusie verscheen 25 september in het wetenschappelijk tijdschrift Geology. Het leert ons dat kleine menselijke ingrepen in rivierdelta’s grote gevolgen kunnen hebben.
Bron en illustraties: uu.nl/en/news/unintentionally-caused-changes-in-river-courses van het departement Fysische Geografie van de Universiteit van Utrecht (2018).
Reactie plaatsen
Reacties