Chemische fabriek hoort niet naast stadscentrum

De lucht van de ‘kaarsenfabriek’ was altijd kenmerkend voor Gouda. Er werden vanaf 1858 Goudse, ofwel stearinekaarsen gemaakt van dierlijk vet en ja, zo’n proces gaat gepaard met veel stankoverlast. Maar meer dan anderhalve eeuw later is dat nog zo en daarom is een aantal bewoners van de wijk Korte Akkeren een petitie gestart om de fabriek naast het stadshart en aan de onlangs gesaneerde IJssel weg te krijgen.

Gouda was vroeger trots dat er Goudse kwaliteitskaarsen werden gemaakt. Het bood werk aan honderden stadsgenoten. De firma Schoneveld, Westerbaan en Co., eigenaren van de Goudse Siroopfabriek zochten in 1853 een taak voor hun stoommachines die buiten de bietencampagne stil stonden en apotheker van Iterson opperde om stearinekaarsen te gaan maken. Onder zijn leiding startte in 1858 de Goudse kaarsenfabriek aan de oever van de IJssel.

Meer dan honderd jaar lang later werd het familiebedrijf onderdeel van Unilever en verloor het zijn predikaat 'Koninklijk' dat het in 1899 had gekregen. Unilever had belang bij de oleochemische industrie en nam het bedrijf samen met het Amerikaanse vetzuurbedrijf Emery over. Het dierlijke vet werd nog maar mondjesmaat gebruikt voor de Goudse kaarsen, want het draaide inmiddels om de productie van grondstoffen voor kunststof, cosmetica, glycerine en stearine. De kaarsenfabricage is in 1983 allang geen corebusiness meer, als Unichema Chemie BV, de historische Goudse kaarsentak overdoet aan Bolsius in Schijndel.

Na nog een aantal wisselingen van de wacht werd 'the plant' onderdeel van Croda Internationaal, dat ondermeer grondstoffen levert aan bedrijven die voedingssupplementen, plastic tasjes en cosmetica produceren.

In 2017 werden het hoofdgebouw, kantoorgebouw Viruly, de loods, het restant van de fabrieksmuur en de fabrieksschoorsteen, nog bestempeld tot gemeentelijke monumenten. Dit erfgoed aan de IJssel biedt zeker kansen voor ander activiteiten die voor werkgelegenheid kunnen zorgen.

Al zijn ze te spreken over de manier waarop naar ze wordt geluisterd, de betrokkenheid van inwoners van Gouda met de vetverwerker is ver te zoeken, de ligging van zo’n fabriek aan de IJssel naast het pittoreske stadscentrum is ook niet meer van deze tijd. Dit hoort thuis op een terrein dat geschikt is voor zware industrie. De geuroverlast, de uitstoot van CO2, het gevaar dat een allesverwoestende brand zoals in 1936, kan opleveren, maakt dat een aantal bezorgde bewoners uit de ernaast gelegen wijk Korte Akkeren via petities.com een initiatief is gestart om hier wat aan te doen.